Madaxweynihii hore ee Mareykanka Jimmy Carter, oo ahaa beeraleyda lawska iyo barasaabka gobolka Georgia ka hor inta uusan madaxweyne noqon, ayaa dhintay isagoo 100 jir ah.
Markii Carter loo dhaariyay xafiiska madaxweynaha Mareykanka bishii Janaayo 20, 1977, wuxuu ballanqaaday "dowlad la mid ah sida dadkeeda."
Waxa uu madax ka ahaa Mareykanka afar sano oo qas ah. Sicir-barar sii kordhayey iyo shaqo la’aan ayaa halakeysay mudnaantii gudaha ee maamulkiisa. Wuxuu guulo ka gaaray siyaasadda arrimaha dibadda isagoo heshiis nabadeed dhex dhigay Masar iyo Israa'iil iyo heshiiskii kanaalka Panama.
Si kastaba ha ahaatee, qalalaasaha la haystayaasha ee Iran ayaa u badnaa sannadihiisii u dambeeyay ee Aqalka Cad, waxayna taasi gacan ka geysatay guuldaradiisii doorashadii guud ee 1980-kii.
Laakiin Carter waxa uu jeclaystay in uu yiraahdo dhammaadka madaxweynanimadiisii 1981kii inay u ahayd bilawga nolol cusub, isaga oo u socdaalaya adduunka “la dagaalanka cudurrada, abuurista rajada, iyo raadinta nabadda.”
Isagoo madax ka ah Xarunta Carter, ayey isaga iyo kooxdiisa waxay u safreen in ka badan 80 waddan iyagoo kormeeraya doorashooyinka qallafsan, dhex-dhexaadinta khilaafaadka, iyo la dagaallanka cudurrada. Noloshisii firfircooneyd ee Aqalka Cad ka dib waxay aakhirkii keentay Abaalmarinta Nabadda ee Nobel 2002-dii.
Xoghayaha guud ee Qaramada Midoobay Antonio Guterres ayaa amaanay sida ay uga go’an tahay Carter nabadda iyo xuquuqda aadanaha.
Aqalka Cad ayaa sii daayay bayaan ka soo baxay madaxweyne Joe Biden iyo marwada koowaad Jill Biden Axadii: “In ka badan lixdan sano, waxaa sharaf noo ahayd inaan ugu yeerno Jimmy Carter saaxiib qaali ah. Laakiin, waxa aan caadi ahayn ee ku saabsan Jimmy Carter, ayaa si kastaba ha ahaatee, waxay ahayd in malaayiin qof oo ku nool Ameerika iyo adduunka oo dhan oo aan waligood la kulmin isaga ay u sidoo kale u ahaa saaxiib qaali ah.”
Biden wuxuu sidoo kale ku dhawaaqay in Janaayo 9, 2025, ay tahay Maalinta Baroordiiqda Qaranka ee lagu maamuusayo Carter wuxuuna tilmaamay calamada dhismayaasha dadweynaha in calanka hoos loo dhigo kala bar muddo 30 maalmood ah.
Madaxweynaha la doortay ee Donald Trump ayaa soo dhigay bartiisa bulshda ee Truth: "Caqabadaha Jimmy uu la kulmay intii uu ahaa madaxweynaha waxay ku soo beegantay wakhti muhiim u ah waddankeena, wuxuuna sameeyay wax kasta oo awoodiisa ah si uu u hagaajiyo nolosha dhammaan dadka Maraykanka ah. Taas awgeed, dhammaanteen abaal ayuu nagu leeyahay.”
Madal